بزرگنمايي:

عصر قم -  نویسنده و پژوهشگر دینی بیان کرد:علت اینکه به مذهب ما "مذهب جعفری "گفته می‌شود، این نیست که امامان دیگر برای اسلام خدمت نکرده‌اند، یا مذهب حقه شیعه از زمان امام صادق(ع) به وجود آمده، بلکه سبب نامیده شدن آن به جهت این مساله بوده که در دوره زندگی امام صادق(ع) مصادف بود با اواخر حکومت امویان و اوایل خلافت عباسیان وبه سبب درگیری‏ها و اختلافاتی که میان این دو خاندان به وجود آمده بود، فرصت خوبی برای فعالیت‌های فرهنگی پدید آمد که امام صادق(ع) از آن بهره گرفت و مبانی شیعه را توسعه داد.

حجت الاسلام و المسلمین حجت الله سروری عنوان کرد: باکم رنگ شدن فرهنگ و تمدن اسلامی که به تعبیر حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه بعد از پیامبر شروع شد که سران سقیفه لباس کهنه بر قامت دین کردند ودین را از معارف الهی و امامت تهی کرده، بدعت‌ها، خرافات، فرق انحرافی متعدد وهمچنین تفاسیر خود رایی بسیاری به نفع خود در عصر بنی‌امیه و بعد بنی‌العباس، در جامعه رواج دادند؛ قیام فرهنگی امام باقر(ع) نقش گسترده‌ای در جهت لزوم بازنگری وبازسازی در فرهنگ و تمدن اسلام واقعی داشت.
وی افزود: از نظر بنده مناسب ترین شرایط فرهنگی، در عصر امام باقر(ع) و امام صادق (ع) بود که فرصتی مناسب برای احیا دوباره فرهنگ و تمدن اسلام فراهم شد، امام باقر (ع) و سپس، فرزند گرامی ایشان امام صادق (ع)، از بسترها و زمینه‌های موجود عصر خویش بهترین بهره را جسته و توانستند با انجام فعالیت‌های گسترده فرهنگی، فرهنگ و تمدن اسلام ناب را به نحو شایسته مدیریت نمایند.
پژوهشگر و مدرس حوزه ادامه داد: البته این حرکت فرهنگی نشات گرفته از قیام امام حسین(ع) به عنوان یک حرکت حساب شده فرهنگی اعتقادی و فکری در جامعه بود آغاز شده و بعد توسط امام سجاد(ع) با تغییر رویه ادامه پیدا کرد تا به زمان زعامت وامامت امام پنجم رسید.
حجت الاسلام سروری اضافه کرد: آغاز امامت حضرت باقر (ع) با خلافت ولید بن عبدالملک (م 96) همراه بود و در شرایط نامساعد اجتماعی قرار داشت، اما توانست نهضتی علمی را پایه گذاری کند که تا آن زمان در اسلام بی‌سابقه بود، امام باقر (ع) با دوراندیشی و تحمل مشکلات بسیار و یک جنبش علمی دامنه داری را پدید آورد، توانست مقدمات تأسیس یک دانشگاه بزرگ اسلامی را پی‌ریزی نماید و معارف والای اسلام را به سراسر جامعه اسلامی برساند.
وی توضیح داد: امام باقر(ع) با این اقدامات، یک نوع خیزش علمی و فرهنگی را در جهان اسلام شروع کرد که بستر یک نهضت فرهنگی بنیادین شد و ثمرات شکوهمند آن، در دوره های بعدی به خوبی نمایان شد. ازاین رو، دوران امام باقر (ع) مقدمه دوران طلایی شکوفایی فرهنگ اسلامی می توان نامید.
پژوهشگر و مدرس حوزه بیان کرد: برای امام باقر (ع) فرصتی شایسته بود تا چهره زیبای حقایق دینی واسلام محمدی ناب را از پس پرده‌های اوهام و خرافات اموی بیرون آورد و به مردم نشان دهد زیرا دراین روزگار، اندک گشایشی پدید آمد که عصر انتشار فقه آل محمد یا به تعبیر دیگر، روزگار تعلیم و تدریس فقه جعفری بود، ودر این میان امام باقر(ع) شاگردان برجسته‌ای برای ترویج ومبانی شیعه پرورش دادند مانند: جابر بن یزید و ابان بن تغلب، ابوحمزه ثمالی، حُمران بن اَعْیَن، محمد بن مسلم ثَّقفی، زُراره بن اَعْین، معروف بن خرّبوذ، بُرَیْد العِجْلی، ابوبصیر اسدی و فُضیل بن یَسار نیز نام برد.
حجت الاسلام سروری تشریح کرد: اما مهم ترین حرکت امام باقر (ع) در این عصر، تأسیس فرهنگ مکتوبی است که جلوه‌های آن در دانشگاه امام صادق(ع) و آثار علمی متعدّد بعداً نمودار شد، این تعبیر که رسانه‌ای شدن مفاهیم منجر به مهاجرت آن می‌شود، می‌تواند در توضیح حرکت امام باقر (ع) و تلاش ایشان برای ایجاد فرهنگ مکتوب و استفاده از کتاب که امروزه به عنوان یک رسانه نیز تلقی می‌شود، کارساز افتد.
وی افزود: پس از ایشان، امام باقر (ع) و امام صادق (ع)، زمینه را برای رشد فرهنگ و تمدن اسلامی، مساعد دیده و ازاین رو با شکافتن مسائل علمی و بحث از فنون مختلف، جویندگان و تشنگان حقیقی را سیراب نمودند؛ می‌توان گفت که بهترین موقعیت و شرایط یک نهضت و قیام بزرگ علمی در زمان امام باقر (ع) و سپس امام صادق (ع) به وقوع پیوست و این موقعیت باعث شد تا آن امامان بزرگوار، به نشر و اشاعه حقایق و معارف الهی پرداخته و مشکلات علمی را تشریح و جنبش علمی دامنه داری را به وجود آورده و مقدمات تأسیس یک دانشگاه بزرگ اسلامی را که در دوران امامت امام صادق (ع) به اوج رسید، پی ریزی کنند.
حجت الاسلام سروری در پایان توضیح داد: امام باقر (ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد همه بزرگان بنی‌هاشم عصر خویش بود و مقام بزرگ علمی و اخلاقی ایشان، مورد تصدیق دوست و دشمن بود، لقب آن حضرت «باقر» است که حضرت رسول اکرم (ص) به ایشان عطا فرمود و در مورد ایشان فرمودند: «یَبقر العلم بقْرًا » آن حضرت را باقر می‌خواندند چرا که علم را می‌شکافت و به اصل آن پی می‌برد و فروع علم را از آن استنباط می‌کرد و دامنه علوم را می‌شکافت و وسعت می‌داد.
وی ادامه داد: ابن حجر در صواعق می‌نویسد:«او را باقر می‌خواندند و این کلمه از«بقر الارض »اخذ شده است، یعنی آنکه زمین را می‌شکافد و مکنونات آن را آشکار می‌کند، زیرا او نیز گنجینه‌های نهانی معارف و حقایق احکام و حکمت‌ها و لطایف را که جز از دید کوته نظران و ناپاکان پنهان نبود، آشکار می کرد»؛ از این رو درباره وی گفته می‌شد که آن حضرت شکافنده علم، جامع آن و نیز آشکار کننده و بالا برنده علم و دانش است.