بزرگنمايي:

عصر قم - دوست و دشمن
عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران به مبحث "انعکاس شخصیت مولا علی(ع) در نگاه دیگران" پرداخت.
حجت‌الاسلام مهدوی راد در ابتدای نشست علمی "انعکاس شخصیت مولا علی(ع) در نگاه دیگران" به‌عنوان یکی از سلسله نشست‌های "کرونا و زندگی مؤمنانه" که چهارشنبه‌شب به همت دانشگاه پردیس فارابی و جهاد دانشگاهی قم برگزار شد گفت: سخن گفتن درباره امام علی(ع) بسیار دشوار است و جاحظ از استوانه‌های ادبیات و نابغه‌ای است از نوابغ جهان اسلام به‌درستی گفته‌ که سخن گفتن درباره شخصیت علی بن ابی‌طالب محنت است؛ اگر کسی بخواهد حقش را ادا کند به غلو می‌افتد و اگر بخواهد کمی کوتاه بیاید نتیجه‌اش این می‌شود که از جایگاه شایسته سخن گفتن فرود آید.
وی ادامه داد: از دورترین روزگاران در تاریخ اسلام و تمدن اسلامی درباره حوادث و جریان‌های مرتبط با امام علی(ع) و هم درباره شخصیت ایشان آثار بسیار فراوانی رقم خورده است که بخشی به‌جا مانده و بخش بسیار زیادی هم ازمیان‌رفته است؛ در میان آثار تفسیری، آثار تاریخی و مخصوصاً آثار کلامی شخصیت امام علی(ع) انعکاس گسترده‌ای دارد.
عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران افزود: صحابیان بزرگواری مانند این عباس و ابن مسعود معتقد بودند آیات فراوانی درباره امام علی(ع) در قرآن وجود دارد و چون ماه رمضان ماه قرآن است و علی(ع) به‌واقع قرآن ناطق است؛ بنده سعی می‌کنم در این نشست به دانش قرآنی مولا از نگاه وحی، رسول‌الله، خود امام علی(ع) و اصحاب و عالمان و متفکران در طول تاریخ بپردازم.
حجت‌الاسلام مهدوی راد با اشاره به آیه 43 سوره رعد، «وَیَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا ۚ قُلْ کَفی‏ بِاللَّهِ شَهیداً بَیْنی‏ وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ»، ابراز کرد: کتاب، رسالت رسول الله و پیامبری ایشان همیشه در چالش با مشرکان بوده و پیامبر استدلال کرده و دلیل می‌آوردند و آنان معارضه می‌کردند که خداوند در چنین بستری فرمودند: با آنان که مشرک و کافر هستند و می‌گویند شما مرسل نیستی بگو من دو گواه دارم که پیامبر هستم یکی خداست و دیگری علی بن ابیطالب(ع).
وی ادامه داد: به روایات بسیار زیاد در مکتب شیعه مصداق این آیه حضرت علی(ع) است و در میان منابع اهل سنت نیز کم‌وبیش روایت داریم و نکته مهمی است که محمدتقی شریعتی که مفسر بزرگی بودند و شیفته عجیب حضرت علی(ع) بودند به بنده می‌فرمودند من همیشه درباره فضائل انعکاس یافته حضرت علی(ع) در قرآن می‌اندیشیدم که برترین و مهم‌ترین کدام است؟ همیشه نظرم عوض می‌شد تا اینکه بعد از مدت‌ها به این نتیجه رسیدم که آیه 43 سوره رعد مهم‌ترین منقبت و فضیلت قرآنی علی(ع) است که این صحبت را در سخنرانی علی(ع) شاهد رسالت مطرح کرده‌اند و فرمودند: این اواخر به روایتی برخورد کرده‌ام که خود امام علی(ع) هم نظرشان همین است در این روایت آمده فردی از امام علی(ع) سؤال می‌کند برترین منقبت قرآنی شما کدام آیه است؟ که حضرت همان آیه 43 سوره رعد را تلاوت کردند و بعد فرمودند آیه مرا قصد کرده و مراد از «من عنده علم» من هستم.
این پژوهشگر قرآنی با تأکید بر اینکه دانش قرآن با همه ژرفایی در سینه مطهر علی(ع) است و مؤیدات روایی فراوانی دارد، گفت: از واقدی نقل کرده‌اند شخص علی بن ابیطالب و وجود علی بن ابیطالب(ع) معجزه رسول‌الله است همان‌گونه که عصا برای موسی و زنده کردن مردگان برای عیسی بن مریم معجزه است؛ استاد شریعتی در همان سخنرانی که عرض کردم تحلیل می‌کنند چگونه شخصیت معتقد تربیت‌شده در یک مکتبی گواه حقانیت آن مکتب و شهادت بر استواری رسالت رسول آن مکتب است.
مهدوی راد یادآور کرد: علامه طباطبایی بر اساس همان تفسیر قرآن به قرآن در مصداق "من عنده علم" فرمودند: سوره با موضوع خاصی آغاز می‌شود و با بیانات مختلف که درون‌مایه و جان‌مایه آن یکی است ادامه پیدا می‌کند و با این آیه نتیجه‌گیری می‌شود و غیر این نمی‌تواند باشد؛ اگر علی(ع) مصداق این آیه نباشد این روند به هم می‌خورد و در ادامه می‌فرمایند این حقیقت همان چیزی است که آیات هم آن را تائید می‌کنند.
حضرت علی(ع) آگاه‌ترین به معارف قرآن است
دبیر کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با اشاره به فرمایش پیامبر(ص) در این باب که «علِی مع القرانِ، والقرآن مع علِی»، گفت: این معیت، هم سانی و هم سویی بسیار نکته مهمی است اما اگر بخواهیم این روایت گسترده شود دوستان را به مطالعه مقاله "علی(ع) پیشوای مفسران" ارجاع می‌دهم.
عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران اضافه کرد: روایت دو ضلع دارد یکی علی(ع) با قرآن و دیگری قرآن با علی(ع) است، یعنی امام علی(ع) آگاه‌ترین، برجسته‌ترین و داناترین فرد به معارف قرآن است.
وی گفت: این روایت که درادامه می‌آید در منابع اهل سنت نیز ازجمله تاریخ دمشق نقل شده و آن روایت این است که حضرت علی(ع) فرموده‌اند بدون هیچ استثنایی هر آیه‌ای نازل می‌شده پیامبر(ص) مرا فرامی‌خواندند، می‌گفتند و می‌نوشتم و آیه را به من می‌گفتند دعا می‌فرمودند که من فراموش نکنم و من نیز فراموش نکردم که این تعبیر را هیچ صحابی ادعا نکرده و درباره هیچ صحابی وجود ندارد.
مهدوی راد افزود: علی(ع) استوار‌ترین در دفاع از قرآن، معارف قرآن و گسترش قرآن است خیلی از افراد همراه پیامبر(ص) بودند اما علی(ع) سال‌های سال نبرد کردند برای مکتب، سکوت کردند برای وحدت و تلاش کردند برای عدالت در دوره حاکمیت و این مهم است اگر کسی در مسیر حق پافشاری و تلاش کند اگرچه به بهای مظلومیتش باشد.
این پژوهشگر قرآنی بیان کرد: حق از آن مسیری که باید می‌رفت، نرفت؛ علی(ع) آگاهانه و هوشمندانه ایستاند و سکوت معنادار کردند نه قهرآلود که فرمودند من فریاد نزدم برای اینکه می‌ترسیدم قرآن از بین برود و پژوهشگران را سفارش می‌کنم به مطالعه عمیق خطبه شقشقیه که بسیار معنادار و در طول تاریخ مسئله‌دار بوده است.
عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه علی(ع) الگوی معرفت آفرین و هدایت آفرین قرآن است، گفت: قرآن با علی است یعنی قرآن در برکشیدن حقایق و فضایل درباره هیچ‌کس به‌اندازه علی سخن نگفته و چهره نمایی نکرده است؛ ابن عباس می‌گوید هر چه در قرآن به نیکی مؤمنان یاد شدند رئیس و مصداق اکمل آن علی بن ابیطالب(ع) است.
قرآن فرقان است و علی(ع) فاروق امت
وی با تأکید بر اینکه علی(ع) هم سو با قرآن در هدایت گستری و جهت‌دهی است، بیان کرد: قرآن فرقان است و علی فاروق امت است و قرآن یادآوری کننده و تصدیق‌کننده حقایق و علی بن ابیطالب صدیق امت است.
دبیر کتاب سال جمهوری اسلامی ایران گفت: علی(ع) از خودشان سخن می‌گویند. بنده از استاد شریعتی پرسیدم چرا علی(ع) از خودشان سخن می‌گویند که ایشان گفت آقاجان 25 سال گذشت علیه علی گفته شد ولی به نفع علی کی حرف زد؟ تقریباً یک نسل گذشته چه کسی علی(ع) و شأن او را می‌شناسد.
مهدوی راد ادامه داد: مرحوم فخرالدین حجازی زبان بلیغ دین در این روزگاران اخیر در سخنرانی فرموده‌اند اینجا دو تا علی است علی فرزند ابوطالب یعنی علی شهروند از علی امام، خلیفه و وصی سخن می‌گوید.
عضو هیئت‌علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران اضافه کرد: ابن ابی الحدید می‌گوید شما هر چیزی را که فکر کنید در جهان اسلام و تمدن اسلامی ریشه‌اش در شخصیت و حقیقت گستری علی بن ابیطالب(ع) است.
این پژوهشگر قرآنی با اشاره به بیان احمد بن حنبل در این خصوص که خلافت در شان علی(ع) و جایگاه ایشان چیزی نیفزود بلکه علی(ع) به خلافت عظمت بخشیدند، اظهار کرد: ابن ابی الحدید می‌گوید: من چه بگویم درباره شخصیتی که هم دوستانش نام او را مخفی کردند و هم دشمنانش؟! دوستانش از ترس و دشمنانش از حسادت و کین و از میان این دو کتمان، گستره عظیم فضائل ایشان دیده می‌شود.
وی پژوهشگران را به مطالعه کتاب الإمام علی علیه السلام فی الفکر المسیحی المعاصر دعوت کرد و گفت: هم‌چنین سلیمان می‌گوید سیدی آیا شگفت‌انگیز نیست بدین‌سان گوناگونی در آستانه شان و شخصیت تو؛ برخی تو را از دست دادند پیدا نکردند و افرادی بعد تنبه پیداکرده و تو را یافتند اما کسانی هم تو را یافتند و بعد از دست دادند که این حیرت‌آور است و در ادامه می‌گوید چهارده ستون از ستون‌های قرن‌ها ذوب شد مانند ذوب شدن حبه نمکی در امواج دریا اما از شعاع و درخشندگی نام تو حتی یک حرف از حروف اسمت فروغش کم سو نشد؛ و حالا آیا این شگفت نیست کسانی تو را پیدا کنند آنگاه فراموش کنند؛ با وجود گذشت قرن‌ها شخصیت تو استوار است چون آنچه را که می‌گویی نه زمان برمی‌دارد نه مکان.
انتهای پیام