بزرگنمايي:

عصر قم - با اعلام سازمان محیط زیست، تخلفات گسترده‌ای در عرضه کاتالیست‌های غیراستاندارد توسط برخی شرکت‌ها و استحصال مواد ارزشمند موجود در آن از سوی افراد سودجو مشاهده شده که نیازمند برخورد از سوی قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور است.

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا ، فرآیند توسعه شهرنشینی در دنیا علاوه بر این‌که سطحی از رفاه را برای افراد به‌همراه داشته، خود در مواردی باعث بروز مشکلاتی شده که سلامت نوع بشر را به خطر انداخته است.
افزایش جمعیت و گسترش شهرها همواره به‌طور مستقیم تزاید تقاضا برای سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری را فراهم کرده که بخشی از این نیاز به‌واسطه سیستم‌های حمل و نقل عمومی همچون مترو و اتوبوس پاسخ داده می‌شود و بخشی دیگر نیز از طریق وسایل نقلیه شخصی.
با وجودی‌که تلاش می‌شود به اشکال مختلف افراد به استفاده از حمل و نقل عمومی تشویق شوند ولی شلوغی معابر و ایستگاه‌ها معمولاً برخی از افراد را از استفاده از وسائط نقلیه منصرف و به سمت تردد خودروی شخصی در سطح شهر سوق می‌دهد.
این خودروهای شخصی در شهرها همواره با انتشار گازهایی همچون مونوکسید کربن، اکسیدهای گوگرد و اکسیدهای نیتروژن به‌عنوان از مهم‌ترین منابع آلاینده هوا محسوب می‌شوند.
با توجه به اهمیت و نقش این آلاینده‌ها در سلامت انسان و محیط زیست از سال 1970 خودروسازان موظف شدند تا با نصب قطعاتی با عنوان کاتالیست در خودروها از انتشار گازهای خطرناک بکاهند.
کاتالیست خودرو تا حد زیادی گازهای حاصل از سوختن بنزین را بی‌خطر می‌کند
نوید مولوی‌زاده عضو هیئت مدیره ایران دلکو در ارتباط با عملکرد کاتالیست در خودرو به خبرنگار آنا گفت: کاتالیست قطعه‌ای در مسیر خروجی دود خودرو است که بعد از موتور و قبل از اگزوز قرار دارد و عملکردش به تسویه گازهای خروجی که بعضاً خطرناک هم هستند منجر می‌شود.
وی با اشاره به این مطلب که گازهای خروجی اگزوز پرخطر بوده و وجود کاتالیست به بی‌خطرسازی و یا کم‌خطرسازی آنها کمک می‌کند، عنوان کرد: این کاتالیست‌ها قطعات سرامیکی هستند که سوراخ‌های زیادی شبیه توری در آنها ایجاد شده و پوشش مواد ارزشمندی بر روی آنها قرار دارد که در زمان خروج گاز به‌واسطه ایجاد تماس با آن مواد که برروی این پایه سرامیکی قرار دارد تصفیه می‌شود.
عضو هیئت مدیره شرکت ایران دلکو با بیان این‌که برخی از شرکت‌ها به‌دلیل سود زیاد حاصل از فروش این قطعات اقدام به تولید کاتالیست‌های غیراستاندارد کرده‌اند، گفت: چون موادی که بر روی پایه سرامیکی کاتالیست‌ها استفاده می‌شود گران است بخشی از این کاتالیست‌ها یا پایه سرامیکی بدون مواد تصفیه کننده و یا حتی یک ماکت خالی بدون پایه سرامیکی به بازار عرضه می‌کنند که در صورت نصب هیچ تأثیری در تسویه گازهای خطرناک حاصل از سوخت بنزین نخواهد داشت.
مولوی‌زاده در ارتباط با تأثیر استفاده از کاتالیست‌های غیراستاندارد در عملکرد خودروها، گفت: خودروهای تولیدی در کشور با شرایطی تحت تأثیر فعالیت کاتالیست کالیبره شده و کارکرد موتور را تنظیم می‌کند و در صورتی که کاتالیست به درستی کار نکند و یا آن قطعه در خودرو وجود نداشته باشد در بازخورهای خروجی خودرو همچون افزایش مصرف سوخت و انتشار گازهای خطرناک خود را نشان می‌دهد.
تشخیص کاتالیست استاندارد برای مردم عادی غیرممکن است
این فعال حوزه صنعت تصریح کرد: با توجه به این‌که بیشترین ارزش این قطعه (75-70 درصد) به‌دلیل موادی است که بر روی پایه سرامیکی ایجاد شده و مردم نمی‌توانند نمونه اصلی و غیراستاندارد آن را تشخیص دهند در صورت خریداری جنس غیراستاندارد متضرر شده و سرشان کلاه می‌رود که آگاهی از این موضوع نیازمند حمایت رسانه‌ها است.
مولوی‌زاده ادامه داد: قسمت بدتر این موضوع مربوط به تعمیرگاه‌هایی است که خودروها به آن مراجعه می‌کنند و در موارد زیادی گزارش شده که تعمیرکار بدون اطلاع مالک خودرو اقدام به باز کردن این قطعه کرده و پس از خالی کردن مواد ارزشمند، مجدداً آن را بر روی خودرو نصب می‌کنند.
وی افزود: با توجه به گران بودن مواد روی پایه سرامیکی کاتالیست، این مواد از کاتالیست خارج شده و بعضاً با قیمت حدود کیلویی یک میلیون تومان فروخته شده و به کشورهایی همچون آلمان صادر می‌شود و تولیدکنندگان ما مجبور می‌شوند برای تولید مجدد این مواد را به قیمت‌های گزافی خریداری کنند.
ارزان‌ترین و گران‌ترین کاتالیست خودرو داخلی کدام است؟
عضو هیئت مدیره شرکت ایران دلکو در ارتباط با قیمت کاتالیست های نصب شده بر روی خودروهای داخلی نیز گفت: ارزان‌ترین کاتالیست مربوط به خودروی پراید با حدود قیمت 3 میلیون و گران‌ترین مربوط به خودروی نیسان با قیمت 8 میلیون تومان است اما به‌طور متوسط این قطعه حدود چهار و نیم الی پنج میلیون تومان ارزش دارد.
وی همچنین در خصوص عمر مفید کاتالیست هم گفت: عمر مفید این قطعات با استاندارد یورو 4 100 و با استاندارد یورو 5، 120 هزار کیلومتر است که البته این میزان عمر مفید اسمی قطعه بوده و و عمر آن با توجه به عملکرد خودرو می‌تواند کم یا زیاد شود.
بهزاد اشجعی دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه خبرگزاری آنا در خصوص اقدامات خلافکارانه برخی از افراد سودجو نسبت به خرید کاتالیست خودروها در زمان ترخیص آنها از نمایندگی‌ها عنوان کرد: آمار دقیقی از این موضوع وجود ندارد اما تأثیر این دست از اقدامات در کاهش استاندارد کیفیت هوا تأثیرگذار خواهد بود.
وی با اشاره به این مطلب که سیاست‌گذاری و قانون به خوبی دیده شده ولی در گلوگاه‌هایی که نیازمند نظارت بر اجرا است الزامات احصا شده خنثی می‌شود، گفت: سازمان محیط زیست ضمن ارائه استانداردهای لازم در بحث آلایندگی خودروها فرآیند نصب کاتالیست‌های استاندارد را در کارخانه پیگیری می‌کند و تنها خودروهایی که دستورالعمل ‌های لازم را رعایت می‌کنند شماره گذاری می‌شوند اما این‌که در خارج از کارخانه چه اتفاقی بر سر خودرو می‌آید از حوزه عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست خارج است.
استحصال مواد موجود در کاتالیست‌ها برای خلافکاران درآمد ارزی دارد
دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای زیست محیطی سازمان محیط زیست با اشاره به این مطلب که کاتالیست‌ها دارای پایه سرامیکی است که پوششی از فلزات گرانبها در آن ایجاد شده و نقش مهمی در جذب گازهای خطرناک حاصل از سوختن بنزین دارد، گفت: افراد سودجو با خارج کردن این فلزات گرانبها آنها را استحصال کرده و با قیمت خوبی به کشورهایی همچون آلمان صادر می‌کنند و سود هنگفت و درآمد ارزی قابل توجهی را از این موضوع کسب می‌کنند.
وی تصریح کرد: در مواردی متأسفانه خود افراد در سایت‌های فروش اینترنتی آگهی فروش قطعات کاتالیست‌شان را منتشر کرده و آنها را با قیمت‌های نازلی به فروش می‌رسانند و گمان می‌کنند که از فروش حاصل از این قطعه سودی به جیب زده‌اند در حالی که آنها چند برابر این قیمت را در زمان خرید خودرو پرداخت کرده‌اند.
خسارت تهران از آلودگی هوا چقدر است؟
اشجعی تصریح کرد: خودروهای بنزینی ما سال به سال افزایش پیدا می‌کنند و عدم نظارت بر عملکرد کاتالیست‌ها باعث انتشار گازهای آلاینده خطرناکی همچون ناکس در محیط می‌شود. بی‌توجهی به بحث مهار گازهای آلاینده در خودروهای بنزینی باعث می‌شود تا در شهری همچون تهران سالانه 2.6 میلیارد دلار بابت آن خسارت داده شود.
دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان با اشاره به این مطلب که پیگیری استاندارد بودن قطعات کاتالیست بر عهده سازمان ملی استاندارد است، عنوان کرد: سازمان حفاظت محیط زیست نیز بر حسب وظیفه در راستای کاهش آلودگی هوا اقدامات نظارتی لازم را انجام می‌دهد اما این موضوع نیازمند ورود نهادهای بالادستی همچون قوه قضائیه و سازمان بازرسی کشور است تا نسبت به برخورد با متخلفان اقدامات جدی را انجام دهند.
آنچه در مباحث خرد و کلان آلودگی هوا و نظارت بر خودروها بر می‌آید بیانگر آن است که سازوکارهای موجود از تأثیر کافی در اجرای قانون برخوردار نیست و خلأهای موجود در آن باعث ایجاد کانال‌های غیررسمی برای کسب سودهای نامشروع شده که بی‌توجهی به آن نه تنها باعث آسیب اقتصادی و خروج ارز می‌شود بلکه هزینه‌های هنگفتی را نیز در آینده نه چندان دور به نظام سلامت کشور تحمیل خواهد کرد.