بزرگنمايي:

عصر قم - مفهوم مشارکت در حفظ محیط زیست می تواند یکی از راهکارهای اصلی برون رفت از معضلات بیش و کم دشوار محیط زیستی کشور باشد، چراکه کشور ایران با اقلیم متنوع و زیست بوم گسترده و با تنوع زیستی چشمگیری روبروست که جهت شناخت معضلات هر منطقه، استفاده از دانش بومی و محلی زیست بوم آن منطقه نیاز مبرمی است.

مشارکت مردمی و سازمان های غیر دولتی همچون ابزار و اهداف مقدسی برای همگان هستند که هیچ فرد یا دولتی با آن تضاد مفهومی ندارد. به علاوه جوامع همواره سعی دارند شکل متعالی مشارکت در آن ها متبلور شود، با این وجود در اکثر جوامع به ویژه در جوامع توسعه نیافته توفیق چندانی برای گسترش مشارکت حاصل نشده است. شاید نادرستی رویکردها و نگرش ها به موضوع مشارکت و سازمان های غیر دولتی در مرحله اجرا یکی از اصلی ترین چالش های موجود در جوامع فعلی باشد که سد راه بروز و ظهور تمام و کمال این عرصه شده است. برداشت های مختلف مفهومی و بعضا انتزاعی از مشارکت و سازمان غیر دولتی نیز از دیگر عوامل عدم ظهور مشارکت عمومی در اینگونه جوامع است.
سازمان های غیر دولتی در مفهوم عام آن، یکی از محوری ترین نهادهای جوامع فعلی و خاستگاه اصلی مشارکت در عرصه عمومی است که مطابق تعریف سازمان ملل متحد (1992)، به گروهی از افراد اطلاق می شود که داوطلبانه و با اهداف غیر انتفاعی گرد هم می آیند و در سطح محلی، ملی و یا بین المللی فعالیت می کنند. از منظری دیگر سازمان غیر دولتی هر نوع سازمانی است که دولت در تشکیل و کنترل آن دخالت ندارد.
حال سوال اینجاست که در کشوری مانند ایران با پیشینه تاریخی و تمدن اسلامی، سازمان غیر دولتی تا چه حد کوشیده است مفهوم اصلی مشارکت عمومی را فارغ از رویکردهای انتزاعی و در حیطه قانون و با لحاظ انتظام اجتماعی به مرحله بروز و ثبوت برساند؟
بی شک یکی از مشکلات اصلی جوامع در حال توسعه گسترش فرهنگ مشارکتی است، چرا که برای توسعه مشارکت مردمی در اولین گام به استقرار فرهنگ مشارکتی نیازمندیم. با نگاهی گذرا به روابط عملکردی در سطح جامعه در می یابیم که ایرانیان در مقوله مشارکت اجتماعی_فرهنگی در نوعی از آن که مربوط به الزامات زندگی اجتماعی انسان ها است و از سنت‌ها، باورها و زمینه های دینی نشأت گرفته نسبت به مشارکت های رسمی موفق تر بوده است. مشارکت های رسمی در چارچوب تشکل های مردمی از قبیل موسسات، انجمن ها، کانون ها، جمعیت ها و گروه های داوطلبانه انجام می پذیرند که درحال حاضر در بسیاری از موارد جایگزین مشارکت سنتی مردم شده است. مشارکت بی بدیل ایرانیان در مراسم دینی و مذهبی اوج شکوفایی مقوله مشارکت سنتی در جامعه ایران را به نمایش می گذارد و شاید یگانه راه عبور از چالش مشارکت‌های رسمی نیز الگوگیری از توسعه فرهنگ مشارکتی از طریق جوامع بومی و محلی است.
با این رویکرد، مفهوم مشارکت در حفظ محیط زیست می تواند یکی از راهکارهای اصلی برون رفت از معضلات بیش و کم دشوار محیط زیستی کشور باشد، چراکه کشور ایران با اقلیم متنوع و زیست بوم گسترده و با تنوع زیستی چشمگیری روبروست که جهت شناخت معضلات هر منطقه، استفاده از دانش بومی و محلی زیست بوم آن منطقه نیاز مبرمی است.
22 مرداد به عنوان روز تشکل ها و مشارکت اجتماعی فرصتی مغتنم برای ارج نهادن به رشادت ها و زحمات فعالان این عرصه است که با صرف توانمندهای فردی و اجتماعی سبب پیشبرد اهداف فرهنگ مشارکتی و سرافرازی ایران اسلامی می شوند و بی شک استان اصفهان با گستره ای پهناور و توانمندی های متعدد اجتماعی و فرهنگی نیازمند مشارکت وسیع و فعال کلیه شهروندان فرهیخته و علاقمند است.
جا دارد در این فرصت از کلیه اعضای سازمان های مردم نهاد زیست محیطی و فعالان این عرصه که سبب اعتلای تصمیم سازی های مدیریتی و هم افزایی های اجرایی محیط زیست استان شده اند کمال تشکر و قدردانی را به جا آورم و در پایان توفیق حصول و بروز عرصه تام مشارکت در حفظ محیط زیست استان را از خدای منان خواهانم.
یادداشت از: ایرج حشمتی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان