بزرگنمايي:

عصر قم - نشانه‌های شهری و نمادهای شهری از کهن‌ترین، پیچیده‌ترین، پرنفوذترین ابزاری بوده‌اند که در جهت ظهور و آشکارسازی مسائل پنهان جهان مادی و معنوی به کار گرفته شده‌اند؛ ابزاری که بشر توانسته است به کمک آنها اندیشه و حتی خیال خود را به صورت هنر پدیدار سازد. از همان ابتدا انسان های اولیه با استفاده از نشانه ها می‌توانستند منظور خود را به دیگران بفهمانند. این نشانه به مرور زمان تغییر ماهیت داده و ابعاد خیلی گسترده تری را در بر گرفته است. نمادها و الگوهای شهری همیشه به عنوان علائم و نشانه‌های القاء کننده تفکر و بینش حاکم بر شهرها مورد توجه بوده‌اند. این علائم، چنانچه با دقت و اندیشه متعالی انتخاب شوند، می توانند به عنوان یک رسانه عمومی بسیار مهم ایفای نقش کرده و به آگاهی بخشی ساکنان شهر و حتی بازدیدکنندگان آن بپردازد. هر نشانه به بیان معنایی فراتر از خود می‌پردازد و حس تعلق به جامعه‌های خاص را اظهار می‌دارد، نشانه ها به دلیل آنکه در زندگی روزمره تکرار می‌شوند، همچنین حس خاصی از معنا و هویت را تقویت می کنند.

این یادداشت را در اصل می‌توان مقدمه‌ای دانست برای یادداشت‌های بعدی، زیرا از نخستین نشانه فرهنگی که در شهر که ما با آن برخورد می‌کنیم نام کوچه یا خیابانی است که در آن زندگی می‌کنیم یا به آن مقصد حرکت می کنیم. اما این نام بر کوچه و برزن‌ها را چه کسی یا با چه اصولی باید برگزید یا تغییر دهد؟
هیچ اتفاق اجتماعی بزرگ بدون آنکه مردم از در خانه­‌هایشان بیرون بیایند، از محله‌­هایشان گذر کنند و پا در شاهراه‌­های بزرگ شهر بگذارند رخ نمی‌­دهد. این رخدادهای اجتماعی می‌­توانند شادی از یک پیروزی، یک تظاهرات و واکنش به یک اتفاق یا هر چیز شبیه به این‌­ها باشد. همین دست اتفاقات مشترک اجتماعی اسباب آن می­‌شود که تنها کارآیی خیابان راه رسیدن به مقصد نباشد و تبدیل به یک خاطره‌ جمعی ­شود که تمام باشندگان شهر با آن ارتباط پیدا می‌­کنند، با پیاده‌روهایش، چهارراه‌هایش و درختانش این حس ارتباط اهمیت حفظ خیابان و تلاش برای نگهداری ظاهرش با کمترین تغییرات غیرضروری را موجب می‌­شود زیرا به درستی خیابان بخشی از دارایی روحی و خاطرات جمعی مردمان یک شهر است که وظیفه‌ شهرداری حفظ آن است. خیابان راهی که تنها راه نیست بلکه پرپیچ گذری است تنیده بر خاطرات جمعی. نامگذاریش شاید از هر اتفاق دیگری مهتر باشد. آیا حاکمیت (در غالب شهرداری) حق نام­‌نهادن بر خیابان را دارد یا مردم و تاریخ؟ آیا تغییر نام خیابان‌ها از حقوق حاکمیت است یا مردم و رخ­دادها؟
اگر قرار است برای خیابان­‌ها از نام رجل سیاسی استفاده کنیم این اصل را در تاریخ باید بپذیریم که مردان تاریخ سیاه یا سفید مطلق نیستند. رجال سیاسی [مانند هر انسانی] در شرایطی می‌­توانند خوب و بد باشند و کسانی که با نام یک خیابان مواجه می‌شوند حتماً نباید دلیل انتخاب نام آن خیابان را این بپندارند که او در تمام ادوار تاریخی زندگیش یک خادم بوده است بلکه او تنها بخشی از تاریخ این سرزمین است؛ در این صورت است که با هر اتفاقی نام خیابان که مهمترین شناسه بر این خاطره‌ جمعی است عوض نخواهد شد. با این نگاه می‌­توان نامهای گوناگون بر میادین و خیابان‌­ها نهاد و هراسی از هیچ قضاوتی نداشت و محکوم به محوکردن نام مخالفان خود در تاریخ نشد. با این نگاه نامگذاری کار راحت­تری خواهد شد اما تغییر نام خیابان‌ها حتی در این حالت کاری اشتباه است زیرا پیوندهای خیابان با نامش و خاطرات جمعی مردم برهم می­‌ریزد مگر در یک صورت و آن پیش‌­آمد رخ­دادی است که وقوع آن بسیار اثربخش‌تر بوده باشد مانند تغییر نام میدان ژاله به میدان شهدا پس از درگیری مردم با نیروهای نظامی حکومت پهلوی در 17 شهریور 1357 و شهادت مردم معترض که نمونه‌ای مناسب برای موجه‌بودن تغییر نام است.