بزرگنمايي:
عصرقم- رضا
محمدی عنوان کرد: در روزهای اخیر
با بارش های زیاد و گسترده ای که در سطح کشور و استان قم انجام شد، برخی
اخبار و نقل قول هایی مبنی بر حل مشکلات خشکسالی کشور و جبران کسری مخازن
آب زیرزمینی به گوش می رسد که لازم است در این زمینه توضیحاتی ارائه شود تا
ذهنیت اشتباهی برای مردم ایجاد نشود.
وی افزود: همه آبی که در زیر
زمین است و به عنوان منابع آب زیرزمینی تلقی می شود، بخشی از چرخه آب است؛
آب از دریا و سطوح مرطوب بخار شده و به آسمان می رود، بخار آب موجود در
هوا متراکم شده و ابر تشکیل می شود و سپس از طریق بارش به سطح زمین بر می
گردد.
محمدی عنوان کرد: بخشی از این آب
به زمین نفوذ می کند و بخشی دیگر به صورت رواناب در سطح زمین جاری می شود و
بخش اعظم آن نیز دوباره تبخیر می شود و به آسمان باز می گردد.
رئیس اداره آب های زیرزمینی شرکت
آب منطقه ای استان قم گفت: تبخیر و برگشت نزولات جوی به آسمان در استان قم
با توجه به شرایط اقلیمی بسیار زیاد است و براساس گزارشات تا حدود 84 درصد
اعلام شده است.
این کارشناس منابع آب اظهار کرد:
بخشی از آبی که در اثر ریزشهای جوی در استان نازل می شود قبل از رسیدن یا
بلافاصله پس از رسیدن به سطح زمین و قبل از نفوذ تبدیل شدن به رواناب بخار
می شود، بخشی از رواناب ایجاد شده نیز در مسیر حرکت به بخار مبدل می شود،
بخشی از آبی هم که لایه های سطحی را برای ملحق شدن به آب زیرزمنی طی می کند
قبل از نفوذ عمقی تبخیر می شود؛ بنابراین تنها بخش کمی از آن صرف تغذیه
منابع آب زیرزمینی می شود.
وی اضافه کرد: طبق منابع علمی
رواناب حاصل از بارندگی حدود 5 تا 8 درصد کل بارش است که همانطور که گفته
شد بخشی از آن تبخیر می شود و قسمتی که از تبخیر مصون می ماند یا در طول
مسیر به مصرف رسیده یا در اثر نفوذ از بستر رودخانه وارد مخازن زیرزمینی می
شود و مازاد بر آن در انتهای حوزه به تالابها یا پایانه های آبی مثل
دریاچه نمک و دریاچه حوض سلطان می ریزد.
محمدی افزود: اما از آنجاکه در
گزارشات موجود نفوذ از بستر رودخانه های استان تا 13 درصد رواناب و نفوذ
حاصل از آبیاری نیز تا 30 درصد آب مصرفی اعلام و منظور می شود، بنابراین می
توان انتظار داشت که تنها حدود 10 درصد کل بارش بطور مستقیم یا از طریق
آورد رودخانه ها و نفوذ آبیاری صرف تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی شود، که
البته در مناطقی که دارای خاک با خاصیت نفوذپذیری بالا بوده و سطح ایستابی
در عمق کمی از سطح زمین قرار دارد بیشتر و سریعتر خود را نشان می دهد و
تاثیر آن در مناطق دیگر کمتر و با تاخیر بیشتری مواجه خواهد بود.
وی ادامه داد: اینکه تصور کنیم با
افزایش نزول باران در یک سال همه چاه‌ها (سفره های آب زیرزمینی) پرشده و
مشکلات برطرف می شود تصور ساده انگارانه و غیرعلمی است؛ آبی که در سالیان
گذشته بطور بی رویه و بیش از ظرفیت تجدید پذیری سفره ها مورد استفاده قرار
گرفته، حاصل ذخیره چند ده و بلکه چند صد و چند هزار ساله است که قطعا با
یکی دو سال بارش به راحتی جبران نخواهد شد.
این کارشناس منابع آبی گفت: نکته
دیگر آنکه با کاهش میزان ذخیره آبخوان‌ها که به دلیل تهی شدن از آب و در
اثر فشار وزن طبقات بالایی رخ داده، لایه‌ها روز به روز متراکم شده و این
نگرانی و اشکال وجود دارد که با افزایش نزولات نیز امکان برگشت به قبل وجود
ندارد، زیرا منافذ و خلل و فرج زمین به مقدار زیادی از بین رفته و به حد
ناچیز رسیده و دیگر فضایی برای نفوذ و ذخیره آب وجود ندارد.
رئیس اداره آب های زیرزمینی شرکت
آب منطقه ای استان قم درخصوص تغذیه مصنوعی منابع آب زیرزمینی نیز بیان کرد:
انواع روشهای تغذیه مصنوعی با اهداف مختلف و بیشتر برای افزایش نفوذ منابع
آب سطحی به مخازن زیرزمینی وجود دارد که بسته به ویژگی و ظرفیت هر منطقه
می توان آنها را اجرا و به نتایج آن نیز امیدوار بود.
محمدی عنوان کرد: اما شرط اصلی،
وجود منابع آب مازاد و قابل برنامه ریزی است که متاسفانه در قم این پتانسیل
خیلی وجود ندارد؛ البته سازمان جهاد کشاورزی در سالها پیش در منطقه دولت
آباد بخش جعفریه طرح پخش سیلاب موسوم به طغرود را با اتکا به آورد دوره ای
این رودخانه(طغرود) با هدف تقویت منابع آب پایین دست اجرا نموده که
خوشبختانه در سالهای قبل و بارش های اخیر آبگیری شده و اثرات نسبتا خوبی هم
داشته است.
وی در پایان تاکید کرد:
سیاستگذاری درست در مدیریت عرضه و تقاضای آب و همچنین مصرف درست، علمی و
اصولی از منابع آب در همه بخش‌های مصرف با تکیه بر رعایت اصل تجدیدپذیری و
حجم آب قابل برنامه‌ریزی همان منطقه و پرهیز از هرگونه اسراف تنها راه ممکن
برای حفظ منابع و توسعه پایدار است.