بزرگنمايي:

عصر قم - قم- دبیر شورای عالی حوزه های علمیه با اشاره به آفت جناح بندی سیاسی در پژوهش گفت:با سطحی‌نگری علم تولید نمی‌شود و علی رغم اینکه پژوهش رسالت امروز حوزه و دانشگاه است، آموزش‌ها پژوهش‌محور نیست.

به گزارش خبرنگار مهر ، آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری ظهر سه شنبه در مراسم تجلیل از پژوهشگران برتر استان در دانشگاه قم ضمن تبریک هفته پژوهش و گرامیداشت شهید محسن فخری زاده گفت: پیامبر در روایتی می‌فرمایند "قلم نعمت بزرگی است که اگر نبود مُلک و دین استوار نمی‌شد و زندگی برای انسان گوارا نمی‌گردید"، همچنین حضرت محمد (ص) در حدیث دیگری می‌فرمایند "علم را برای ماندگاری هرچه بیشتر مکتوب کنید و بنویسید تا ماندگار بماند".
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه یکی از پرسش‌های اساسی در خصوص پژوهش، نقش و کارکرد پژوهش و رابطه آن با حفظ فرهنگ جامعه، پیشرفت و تولید است، افزود: علاوه بر این سوال، پرسش دیگری درباره پژوهش مطرح می‌شود و آن این است که وظیفه دانشگاهیان، حوزویان، مسئولان، مدیران و پژوهشگران در زمان کنونی و اقتضاهای آن، چیست؟ که باید به این دو سوال کلیدی و اساسی پاسخ داده شود.
مداد علما بسترساز رشادت‌هایی از جنس شهادت است
وی با تاکید بر این نکته که اسلام عزیز در رابطه با مسئله‌ی تولیدات علمی و اساساً پژوهش، جایگاه ویژه‌ای قائل شده است، تا جایی که در سخنان پیامبر اکرم (ص)، نیز مشاهده می‌کنیم که تعبیراتی به کار رفته است که اینها همه نشانگر اهمیت مسئله‌ی پژوهش است، ادامه داد: در روایتی از پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌خوانیم که "اگر انسان بمیرد و یک ورقه (نوشته‌ای) را از خود به جا بگذارد، این سبب می‌شود که فردای قیامت یک محافظی در برابر او و آتش جهنم شود" که این خود بیانگر جایگاه مهم و ویژه کار علمی و پژوهشی است.
امام جمعه قم با بیان اینکه در روایت مشهوری از حضرت محمد (ص) مقایسه‌ای بین مداد علما و دِماءِ (خون) شهدا می‌شود، که در آن می‌خوانیم که مداد علما را ارجح بر خون شهدا می‌داند و در عین حال که جایگاه و خون شهید خیلی ارزشمند است اما مُرکَّب دانشمندان و پژوهشگران اگر مورد مقایسه با خون شهیدان قرار بگیرد، ترجیح با مرکب دانشمندان است که شاید این امر بخاطر این است که کار دانشمندان کاری است که می‌تواند تربیت کننده افرادی باشد که خودشان را برای ایثار، ازخودگذشتگی و درنهایت شهادت آماده سازند و در واقع مداد علما بستر ساز این گونه رشادت هاست .
پژوهش رسالت امروز حوزه و دانشگاه است
حسینی بوشهری با بیان اینکه دانشمندان ما نیز در دانشگاه‌ها همین نقش را داشتند و آثار گرانقدری از اساتید فرهیخته دانشگاهی امروز داریم که در مواقع مختلف کارهای خود را به رشته تحریر درآورده‌اند و امروزه نیز در عرصه‌های مختلف علوم انسانی و اسلامی و مسائل تجربی، پزشکی، سلول‌های بنیادی و هسته‌ای، دانشمندان ما می‌درخشند و دیگران به حال این دانشمندان ما غبطه می‌خورند، افزود: دشمنان ما نیز از سر عداوت این گونه دانشمندان ما همچون استاد فخری زاده را به شهادت می‌رسانند، زیرا تحمل این را ندارند که ببینند دانشمندی با این برجستگی می‌درخشد و نقش آفرینی می‌کند.
وی از نقشی که دانشمندان و عالمان در سطح حوزه و دانشگاه را نقشی ارزشمند در حفظ میراث گران بهای جامعه علمی و دینی داشتند، گفت: دنیای امروز ما در عرصه اختراعات، اکتشافات و غیره مدیون همین کارهای پژوهشی است و اگر نبود این کارها، ما در دنیا به این سطح از پیشرفت نمی‌رسیدیم، بنابراین پژوهشگران به چرخه تولید علم، سرعت بخشیدند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه خوشبختانه در سال‌های اخیر، حرکت‌های پژوهشی از کارهای فردی تبدیل به کارهای جمعی شده که آثار و برکات بیشتر و بهتری دارد، اما اینکه رسالت امروز دانشگاهیان، حوزویان و مسئولان چیست، مطلب بسیار مهمی است که باید به آن پرداخته شود، ادامه داد: نیازهای امروز ما کم نیست؛ بنابراین آیا تنها باید به هفته پژوهش بسنده کنیم یا اینکه هر روز ما باید روز پژوهش باشد زیرا ما باید با پیشرفت دنیا پیشرفت کنیم و توقف در یک جامعه آرمانی، معنا و مفهومی ندارد و کارهای پژوهشی باید دقیق، منظم در جهت کشف حقایق و دستیابی به دانش نو و حل مسائل و در نهایت تصمیم‌گیری‌های درست و اساسی باشد.
آموزش در حوزه و دانشگاه پژوهش محور نیست
آیت الله حسینی بوشهری با اشاره به اینکه بودجه‌ها و امکانات ویژه‌ای را باید به امر پژوهش اختصاص داد، گفت: متأسفانه سهم پژوهش در بین بقیه مسائل، سهم اندکی است و همین سهم اندک هم به جا و به موقع اختصاص به پژوهش نمی‌یابد؛ سعی می‌کنند بودجه سال را هزینه کنند آن وقت اگر چیزی باقی ماند برای کار پژوهشی اختصاص می‌دهند که این ظلم بزرگی است.
وی با بیان اینکه یک مشکل بزرگ در زمینه پژوهش وجود دارد و آن این است که آموزش‌های ما در حوزه و دانشگاه، سمت و سوی پژوهش محوری ندارد، افزود: این نگاه باید تغییر یابد و ما باید آموزشی را حتی در دوره نخست تحصیلی به سمت پژوهش ببریم تا افراد با استانداردهای پژوهش از همان ابتدا آشنایی پیدا کنند و در آینده یک پژوهش استاندارد را به جامعه عرضه کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه اولین توصیه این است که پژوهش باید بر اساس نیاز سنجی باشد، گفت: یعنی ما نباید تنها دل خوش کنیم که یک کار پژوهشی انجام گرفته است، بلکه باید بدانیم که این پژوهش بر اساس چه نیازی در چه راستایی انجام شده است، همچنین پژوهشگران ما نباید به تقریر حرف‌های دیگران بسنده کنند بلکه، ابتکار، خلاقیت و نوآوری با دیدی موشکافانه و نقادانه داشته باشند تا در طراز دانشگاه‌ها و حوزه‌های ما باشد.
با سطحی‌نگری علم تولید نمی‌شود
حسینی بوشهری با بیان اینکه مشکلی که هم اکنون برخی پژوهشگران درگیر آن می‌شوند، روحیه‌ی سطحی نگری است و متأسفانه به منابع دست اول نگاه نمی‌شود و به منابع دست چندم بسنده می‌کنند، ادامه داد: پیداست که در چنین پژوهشی تولید علم اتفاق نمی‌افتد و مقام معظم رهبری نیز در این راستا معتقدند که پژوهش باید با ساز و کارهای مناسب خودش انجام بگیرد تا به تولید علم منجر شود؛ اما اگر پژوهش سطحی شد و افراد تنها به نوشتن کتاب‌های متعدد بسنده کردند این کارها سست و بدون تأثیر در جامعه است.
وی افزود: نکته دیگر اینکه پژوهشگران ما تصور نکنند که پژوهشی را که به جامعه عرضه می‌کنند قابل نقد نیست بلکه باید این روحیه نقد پذیری را یک پژوهشگر داشته باشد و از طرفی به افرادی که نوآور هستند باید مجال داده شود؛ برخی‌ها تنها خودشان را به عنوان قاضی و داور تلقی می‌کنند و برای نقد دیگران ارزشی قائل نیستند؛ اگر فضای نقد و بررسی باشد آن وقت است که یک جامعه بالنده می‌شود.
امام جمعه قم ادامه داد: مسئله دیگر در این زمینه، این است که از شتاب زدگی در تحقیق باید جلوگیری شود؛ چراکه عده‌ای با شتاب زدگی می‌خواهند عنوانی را تنها در جامعه کسب کنند و لازمه کار تحقیق توجه و صرف وقت است و به صرف اینکه بگویند طرف پرکار است و دارای آثار متعددی است، نشانه موفقیت یک پژوهشگر نیست.
وی رعایت اخلاق حرفه‌ای پژوهش را نیز مسئله‌ای مهم و قابل توجه دانست و گفت: کسانی که دانش و علم دیگران را سرقت می‌کنند و رعایت اخلاق حرفه‌ای را نمی‌کنند در واقع بزرگترین خیانت را می‌کنند؛ آثار دیگران را به نام خودشان به چاپ می‌رسانند و این فاجعه‌ای است که در جامعه ما امروزه هرچند اندک وجود دارد.
جناج‌بندی‌های سیاسی آفت بزرگ پژوهش در کشور است
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه با بیان اینکه شناسایی نیروها نیز مسئله دیگری است که باید نسبت به آن دقت شود، حوزویان و دانشگاهیان ما باید نیروها و استعدادها را شناسایی کنند و مورد حمایت قرار دهند، چه بسا افراد زیادی که کتاب و آثار متعددی نوشتند اما مورد حمایت قرار نمی‌گیرند و یا اشخاصی دارای استعدادهای سرشاری هستند اما از این استعدادها استفاده نمی‌شود، افزود: در جامعه ما هنوز فرهنگ پژوهش نهادینه نشده است، به طوری که اگر یک دانشجو و طلبه ما سال‌ها درس بخواند و پژوهشی ارائه ندهند برای خود یک نقص نمی بیند ، بلکه باید فرهنگ سازی به گونه‌ای انجام شود که فرد احساس کند همگام با آموزش، پژوهش نیز داشته باشد وگرنه تحصیلات او ناقص خواهد بود.
آیت الله حسینی بوشهری با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی برای آموزش‌های لازمِ پژوهش باید انجام شود، چراکه عده‌ای بدون اینکه آموزش لازم را ببینند دست به پژوهش می‌زنند و این پیداست که نتیجه کار چه خواهد شد و طبیعتاً خواننده آن بهره لازم را از این پژوهش نمی‌برد، ادامه داد: برای پژوهشگران باید سالانه، اجلاسیه برگزار شود تا موجب دلگرمی پژوهشگران شود و آموزش‌های ما در مجامع علمی باید پژوهش محور باشد و بر این نکته تاکید شود.
وی در پایان گفت: علم و پژوهش باید به دور از جناح بندی‌های سیاسی باشد که خود آفت بزرگی برای علم و دانش است، دانش باید در جهت ارتقا و رشد فرهنگ جامعه نقش آفرین باشد و اگر پژوهش در دست اندازهای حرکت‌های جناحی و باندبازی‌های سیاسی قرار گرفت قطعاً آن تأثیری که باید را یک پژوهش نخواهد داشت.