بزرگنمايي:

عصر قم -

سال گذشته بود که معصومه ابتکار از وزیر کشور خواست تا نام مادر نیز در کنار نام پدر در کارت ملی فرزندان درج شود، درخواستی که با موافقت وزیر کشور روبه رو شد و اکنون علی ربیعی، سخنگوی دولت و معصومه ابتکار اظهار امیدواری برای اجرای این امر در سال 1401 کردند اما به راستی این احقاق حقوق گمشده زنان در ایران محسوب می‌شود؟
«نامم_کجاست؟» این اسم کمپینی بود که در افغانستان توسط زنان به راه افتاد تا درمقابل نبود نامشان در شناسنامه فرزندشان اعتراض کنند، اعتراضی که سرانجام به نتیجه رسید و درج نام مادر شناسنامه فرزندان در این کشور تصویب شد. همان روزها یعنی شهریورماه سال 1399 بود که در ایران نیز معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در توییتر خود از مکاتبه‌اش با وزیر کشور و درخواستش برای «درج نام مادر در کارت ملی» خبر داد تا در کنار نام پدر، نام مادر نیز نوشته شود. چندماهی گذشت تا اینکه معصومه ابتکاردر واکنش به همسر شهید رضایی نژاد (خانم پیرانی) که هنگام مراجعه به کانتر فرودگاه در پرواز بازگشت از مشهد به تهران (همراه با دخترشان) به او گفته بودند باید نسبت و حضانت شما با دخترتان مشخص شود، در حساب توییتری خود نوشت: «اگر نام مادر در کارت ملی درج شود این مشکلات به وجود نمی‌آید، جایگاه مادر باید در عمل والا و مورد احترام باشد، نه در حرف و شعار.» پس از حمایت‌های معصومه ابتکار از موضوع درج نام مادر در کارت ملی واکنش‌ها و خبرسازی‌های فراوانی در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی به وجود آمد به همین دلیل معاونت امور زنان و خانواده تصمیم گرفت توضیحات تکمیلی درخصوص آن ارائه دهد.
درخواست «درج نام مادر در کارت ملی» لزوم تغییر رویکردهاست؛ نه هزینه تراشی
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با انتشار توضیحات تکمیلی در این زمینه تاکید کرد که «درخواست درج نام مادر در کارت ملی برای توجه دادن به لزوم تغییر رویکردهاست؛ نه هزینه تراشی». همچنین اظهار تاسف شده که برخی مدعیان جایگاه مادری از این پیشنهاد فقط برای دعواهای سیاسی و پیشبرد اهداف جناحی استفاده کردند.
در این متن آمده است: درخواست معاون رییس جمهور از وزیر کشور برای درج نام مادر در کارت ملی از آنجا که نادیده گرفتن زنان را نشانه می رود به خبرسازی هایی منجر شد بنابراین یادآور می شود این معاونت مطالبات زنان و خانواده ها را در موضوعات مختلفی از ارائه 10 لایحه به دولت تا ایجاد هماهنگی بین بخشی و الگوسازی برای توان افزایی هزاران زن سرپرست خانوار در چندین الگو و تدوین و تصویب و ابلاغ 31 سند استانی ارتقای وضعیت زنان و خانواده و شاخص های عدالت جنسیتی برای پایان دادن به برخوردهای مناسبتی و سلیقه ای دنبال کرده است.
در ادامه توضیحات معاونت زنان نوشته شده است: این اقدامات متعدد و متنوع در سایت معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده به طور مستمر به روز رسانی می شود و تقاضا دارد علاقمندان و کسانی که سئوالی درباره عملکرد این معاونت دارند برای دریافت اطلاعات درست و نه شانتاژ یا فیک نیوز به این سایت مراجعه کنند.
طرح موضوع درج نام مادر در کارت ملی، پیشنهادی فرهنگی در میان دهها سیاستگذاری، امور نظارتی و پشتیبانی عملیاتی این معاونت و برای اصلاح رویکردها و نگاه ها بوده است. با این توضیح که این پیشنهادی برای آینده بوده و هزینه جدیدی را تحمیل نکرده اما نگاه ها را متوجه ضرورت توجه به جایگاه مادر در همه جا و به خصوص در مباحث هویتی می کند.
در پایان این متن نیز آمده است: جای تاسف است که برخی مدعیان جایگاه مادری از این پیشنهاد فقط برای دعواهای سیاسی و پیشبرد اهداف جناحی استفاده کردند، ولی بی شک جامعه ای که فراز و نشیب های فراوانی را بخاطر رویکردهای غلط و شعارزده درباره زنان تجربه کرده، فضاسازی ها و تفاوت عملکردها را تشخیص می دهد.
وزیر کشور با درج نام مادر بر کارت ملی موافقت کرد
28 مهرماه سال 1399 بود که معصومه ابتکار در نشست خبری خود با خبرنگاران از موافقت وزیر کشور با درج نام مادر بر کارت ملی خبر داد. او در توضیح بیشتر گفت: «این پیشنهاد در وزارت کشور در حال بررسی است و وزیر کشور موافق اجرای آن هستند و اکنون منتظریم سازمان ثبت نظر خود را اعلام کند. این طرح نیازمند اصلاح آیین نامه است تا بتواند تا ماه آینده اجرا شود.
ابتکار تاکید کرد که ثبت نام مادر در کارت ملی هیچ هزینه مضاعفی نخواهد داشت بلکه پس از ابلاغ آن، تنها در کارت ملی کودکانی که به دنیا می آیند و کسانی که اقدام به تعویض کارت ملی و دریافت مجدد آن می‌کنند، اعمال خواهد شد.
از سال 1401 به بعد نام مادر بر کارت ملی درج می‌شود
حالا که چندین ماه از درخواست معصومه ابتکار برای درج نام مادر بر کارت ملی می‌گذرد، خبری از آخرین وضعیت آن نیست و فعالان حقوق زن پیگیر هستند تا بدانند سرانجام پس از اینهمه جنجال کی قرار است زنان کشور به این حق خود دست پیدا کنند. آخرین بار علی ربیعی، سخنگوی دولت درباره افزوده شدن نام مادر به کارت‌های ملی گفت: «با توجه به موانع زمانی و مالی که درحال حاضر وجود دارد، یک نظر کارشناسی توسط همکاران ما در وزارت کشور در حال بررسی است مبنی بر اینکه پس از اصلاح آیین‌نامه اجرایی مربوطه درخصوص اطلاعات چاپی روی کارت، برای متقاضیان کارت ملی از سال 1401 به بعد، شامل نام مادر هم باشد.»
منتظر هستیم پیشنهاد درج نام مادر بر کارت ملی هرچه زودتر از طریق وزارت کشور وارد دولت شود
معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور در گفتگو با خبرنگار برنا در این خصوص گفت: ما در معاونت زنان و امور خانواده تمام کارهای مربوط به درج نام مادر در کارت ملی را پیش بردیم، جلسات کارشناسی را برگزار کردیم و اکنون باید وزارت کشور این موضوع را به هیات دولت پیشنهاد دهد تا مورد تصویب دولت قرار گیرد.
او افزود: ما همچنان منتظر هستیم و امیدوارم درج نام مادر بر کارت ملی از سال 1401 اتفاق بیفتد و مصوبه آن هرچه زودتر از طریق وزارت کشور وارد دولت شود.
در مطلب فوق اشاره‌ای کردیم به آنچه در طول کمتر از یکسال گذشته درخصوص درج نام مادر بر کارت ملی گذشته است حال لازم است نظر کارشناسان را در این خصوص بدانیم و آگاه شویم با اجرای چنین موضوعی چه حق و حقوقی نصیبمان می‌شود و چه حقوق نادیده گرفته شده زنان به آنها بازمی‌گردد.
درج نام مادر بر کارت ملی دردی از مادران را دوا نمی‌کند/ مشکلات مادران کارمند در روزهایی که آموزش فرزندان مجازی است را برطرف کنیم
فرشته روح افزا، معاون فرهنگی اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی و فعال حقوق زنان ضمن انتقاد از درج نام مادر بر کارت ملی گفت: متاسفانه برای انجام این کار از سایر کشورهای دنیا کپی صورت گرفته است در حالی که آنها چنین مشکلی را دارند و برای رفع آن چاره اندیشی کردند تا نام مادر در کارت ملی فرزندانشان ثبت شود اما مشکلات آنها در کشور ما وجود ندارد که ما نیز بخواهیم چنین کاری انجام دهیم درواقع مشکل آنها اصلا مسئله ما نیست.
او افزود: در کشورهای دیگر که اتفاقا کمپین‌هایی برای درج نام مادر در کارت ملی و شناسنامه صورت گرفته، فرزندان به نامِ مادران هستند چون در بسیاری از مواقع پدر آنها اصلا معلوم نیست و از آنجایی که این زنان روابط حساب شده ندارند، پدرها گم می‌شوند بنابراین یا باید مادر، پدر را به فرزندش معرفی کند یا اینکه تست «دی ان ای» گرفته شود بنابراین اعتبار فرزند با مادری است که اون را به دنیا آورده است.
روح افزا تصریح کرد: چندوقت پیش جوانی در ایالت تگزاس در اینترنت نوشت فردا هرکسی را در خیابان ببینم می‌کشم چون مادرم تا حالا 5 مرد را به عنوان پدرم معرفی کرده که هیچکدام پدرم نبودند بنابراین کشتارهای دسته جمعی و قتل‌های اینچنینی در کشورهای خارجی بسیار زیاد است که برخی از آنها ریشه در همین مسئله دارد.
این فعال حقوق زنان در ادامه گفت: در حال حاضر نام مادر در شناسنامه فرزند وجود دارد، حال اگر نام او در کارت ملی هم اضافه شود چه مشکل و دردی از مادر را دوا می‌کند؟ جایگاه مادر آنقدر بالاتر هست که با درج آن در کارت ملی نه بیشتر شود نه کمتر بنابراین انجام چنین کاری بیهوده است.
روح افزا با تاکید بر اینکه باید موانع و مشکلات مادران را مرتفع کرد، افزود: اگر قرار است به مادران هویت بخشی کنیم اجازه دهیم در دوران شیردهی فرزندش کنارش باشد و با آرامش خاطر این کار را انجام دهد یا حتی در این روزها که مدارس تعطیل هستند و بچه‌ها در خانه شرایطی را برای مادران کارمند فراهم کنیم تا هم به کارشان برسند هم اینکه بالای سر بچه‌شان باشند، از آنها مراقبت کنند و در آموزش درس‌ها کمک کنند چون باتوجه به شرایط اقتصادی موجود که نرخ تورم هر ساعت و هر دقیقه افزایش پیدا می‌کند، نمی‌توان گفت مادری سرکار نرود پس بیاییم شرایطی را فراهم کنیم مشکلات مادران کارمند حل شود و با آرامش مادری کنند.
حق مادر است که نامش در اوراق هویتی فرزندش باشد/صحبت‌های منتقدان اصلا معنی ندارد/ تابوی برتری جنسیتی با این کار شکسته خواهد شد
لیلا ارشد، فعال حقوق زنان و مدیر خانه خورشید در گفتگو با خبرنگار برنا درج نام مادر در کارت ملی را گامی مثبت تلقی کرد و گفت: حق یک فرزند است که نام مادرش در کنار نام پدر، روی اوراق هویتی او باشد چون مادر هم به اندازه یک پدر حق دارد و وقتی از یک زن و مرد فرزندی متولد می‌شود، سهم آن دوست که به یک اندازه در شناسنامه و کارت ملی او نقش داشته باشند بنابراین صحبت‌های مخالفان درباره اجرای چنین قانونی را اصلا متوجه نمی‌شوم و نمی‌دانم چی را با چه چیزی مقایسه می‌کنند؟
او در واکنش به صحبت‌های منتقدانی که درج نام مادر بر کارت ملی را مخصوص کشورهای خارجی می‌دانند، بیان کرد: هیچ یک از ما اجازه نداریم درباره مشروعیت یک فرزند صحبت کنیم، مگر غیر از این است که طبق قوانین اسلامی اگر زن و مرد با یکدیگر صیغه محرمیت بخوانند، حلال هم می‌شوند؟ بنابراین وقتی یک زن تصمیم می‌گیرد فرزندی را به دنیا بیاورد حتما حق و حقوقی نسبت به او دارد و این کمترین حق اوست نامش در اوراق هویتی مانند شناسنامه و کارت ملی فرزندش درج شود.
این فعال حقوق زنان با اشاره به سایر حقوق زنان گفت: حق حضانت، حق طلاق، حق خروج زنان از کشور، دیه برابر، افزایش سن ازدواج دختران برای جلوگیری از کودک همسری و... از جمله حقوقی است که نادیده گرفته شده و ما انتظار داریم محقق شوند اما اینکه بگوییم به جای وقت گذاشتن بر درج نام مادر بر کارت ملی به این حقوق رسیدگی کنیم، اصلا حرف منطقی نیست و ما اصلا اجازه نداریم بگوییم حالا این حق و حقوق را نمی‌خواهیم، یک حق و حقوق دیگر برایمان اجرا کنیم.
او ادامه داد: خوشبختانه آنطور که اطلاع دارم درج نام مادر بر کارت ملی در حال نهایی شدن است و قرار است از سال 1401 به اجرا برسد، این کار گام مثبتی در جهت احقاق حق و حقوق زنان است که امیدواریم شروع راهی برای به دست آوردن سایر حقوق نیز باشد.
ارشد با بیان اینکه با این کار تابوهای جنسیتی می‌شکند، گفت: بالاخره این تابو در کشور ما شکسته می‌شود و همان‌طور که در هویت فرزند، نام پدر مطرح است؛ نام مادر نیز مطرح می‌شود در واقع همان طور که پدر دارای جایگاه است، مادر نیز دارای جایگاه مهمی است پس درج نام مادر در کارت شناسایی و مشخص شدن جایگاه حقوقی مادر باعث ایجاد یک میراث معنوی می‌شود و به ایجاد شرایط سالم و پویا در چارچوب خانواده در بلندمدت کمک می‌کند ضمن اینکه باعث می‌شود مادران ایرانی جایگاه رسمی به دست بیاورند.
درج نام مادر بر کارت ملی هیچ بار حقوقی ایجاد نمی‌کند/ عدم ثبت نامِ مادر یک کج سلیقگی بود که درحال اعاده شدن است
یکی از سوالاتی که مطرح می‌شود این است آیا درج نام مادر بر کارت ملی بار حقوقی برای مادر ایجاد می‌کند؟
نعمت احمدی، وکیل پایه یک دادگستری و حقوقدان در گفتگو با خبرنگار برنا با بیان اینکه درج نام مادر بر کارت ملی هیچ بار حقوقی ایجاد نمی‌کند؟ گفت: تا پیش از این نام مادر در شناسنامه فرزند ثبت می‌شد و هیچ بار حقوقی هم ایجاد نمی‌کرد درخصوص کارت ملی نیز همینگونه است یعنی بار حقوقی ایجاد نمی‌کند.
او افزود: اینکه تاکنون نام مادر در کارت ملی فرزندش ثبت نمی‌شد و موضوع به این مهمی به دلیل یک کج سلیقگی فراموش شده بود، خوشبختانه در حال اعاده شدن است و قرار است به زودی انجام شود درواقع نباید گفت درج نام مادر بر کارت ملی فرزند حذف شده بود بلکه باید گفت فراموش شده بود که انشالله به زودی انجام می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری اظهار کرد: رابطه مادر با فرزند یک رابطه قانونی و کاملا مشخص و محرز است و با درج نام مادر بر کارت ملی فرزند مسئله ارث، حضانت، سرپرستی و... هیچ تغییر نخواهد کرد و تمام ارکان حقوقی مانند قبل پابرجا خواهد بود و فقط به لحاظ جایگاه و منزلت زنان و همچنین کج سلیقگی موجود، قرار است در کارت ملی نیز درج شود.
دولت بعدی ادامه دهنده مسیر ریل گذاری شده باشد
شاید خیلی‌ها بگویند وقتی درج نام مادر بر کارت ملی هیچ حق و حقوقی ایجاد نمی‌کند و وضعیت هیچ تغییری نخواهد کرد، پس چرا روی این موضوع وقت بگذاریم؟ اما واقعیت این است که یک مادر به اندازه پدر سهم دارد و این ابتدایی ترین حق اوست تا نامش در اوراق هویتی فرزندش ثبت شود. مطرح شدن درج نام مادر در کارت شناسایی قدم موثر، مثبت و خردمندانه‌ای در جهت تحقق بقیه حقوق زن در جامعه است و باعث می‌شود امیدوار باشیم این اقدام، نخستین قدم برای مشخص شدن جایگاه حقوقی زنان باشد اما از آنجایی که اجرای چنین قانونی برعهده دولت بعدی خواهد بود انتظار می‌رود دولت بی توجه نبوده و این راه خوبی که پایه‌هایش بنیان گذاری شده ادامه دهد.
منبع: برنا