بزرگنمايي:

عصرقم- امام علی (ع) در حکمت 27 نهج‌البلاغه می‌فرماید:«إمْشِ بِدَائِکَ، مَا مَشَی بِک؛ با بیماری ات بساز مادامی که با تو همراهی می‌کند.»

حجت‌الاسلام شکیبایی به تشریح حکمت 27 نهج‌البلاغه امیرالمومنین (ع) پرداخته که شرح آن زیر آمده است:

امیرالمومنین (ع) در این گفتار حکیمانه خود به یک اصل مهم بهداشتی و درمانی اشاره می‌کند که تا زمانی که بیماری فشار شدید نیاورده بگذار بدنت بدون نیاز طبیبان و دارو آن را دفع کند.

این مساله شاید در آن روز که امام این را می‌فرمود روشن نبود؛ اما امروز روشن است که بدن خود دارای نیروی دفاعی است و هرگاه بیماری با استفاده از قدرت دفاعی بدن از بین برود هم زیان‌های دارو و درمان را ندارد و هم بدن را تقویت کرده و برای آینده بیمه می‌کند. البته هرگاه نیروی دفاعی بدن عاجز بماند باید با استفاده از طبیب و دارو به کمک او شتافت تا بیماری را دفع کند.

اضافه بر این بسیاری از بیماری‌ها دورانی دارد که با پایان دورانش خود به خود دفع می‌شود. از این گذشته انسان وقتی در مقابل بیماری تسلیم می‌شود و با مختصر ناراحتی در بستر می‌خوابد به خودش تلقین بیماری می‌کند، تلقین خود اثر تخریبی دارد. به عکس اگر برخیزد و کار روزانه خود را ادامه دهد عملا تلقین سلامت کرده و در روح او بسیار موثر است.

این نکته امروز بر همه روشن است که هر دارو هرچند اثر درمانی داشته باشد، زیانی نیز با خود همراه دارد. در حدیثی از امام کاظم (ع) نقل شده است که فرمود: «لَیْسَ مِنْ دَوَاء إِلاَّ وَهُوَ یُهَیِّجُ دَاءً وَلَیْسَ شَیْءٌ فِی الْبَدَنِ أَنْفَعَ مِنْ إِمْسَاکِ الْیَدِ إِلاَّ عَمَّا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ؛ هیچ دارویی نیست مگر این که دردی را تحریک می‌کند و هیچ چیز در بدن سودمندتر از امساک جز نسبت به چیزی که به آن نیاز دارد نیست.»

در حدیث دیگری از همان امام (ع) می‌خوانیم: «ادْفَعُوا مُعَالَجَةَ الاْطِبَّاءِ مَا انْدَفَعَ الْمُدَاوَاةُ عَنْکُمْ؛ از معالجه طبیبان پرهیز کنید تا زمانی که بیماری به شما فشار نیاورده است.»

این سخن به بیان دیگری نیز از امیرمومنان (ع) نقل شده است که می‌فرماید: «لاَ تَضْطَجِعْ مَا اسْتَطَعْتَ الْقِیَامَ مَعَ الْعِلَّةِ؛ تا زمانی که می توانی با داشتن بیماری سرپا باشی در بستر نخواب»؛ و نظیر این روایت روایات دیگری نیز هست.

تکرار می‌کنیم: مفهوم این سخنان این نیست که انسان با طبیب و دارو خود را معالجه نکند بلکه مفهومش آن است که در مراجعه به طبیب و استفاده از داروها که معمولاً آثار زیان باری دارد عجله ننماید.

بعضی از شارحان، برای این حدیث به جای این معنای طبی و درمانی مفهوم اخلاقی ذکر کرده‌اند و گفته‌اند: انسان باید در برابر حوادث و مشکلات و بیماری‌ها خویشتن‌دار باشد و تا می‌تواند با مشکلات بسازد و زبان به شکایت نگشاید که با روح رضا و تسلیم سازگار نیست. ولی این معنا با ظاهر جمله و روایات مشابهی که در این زمینه وارد شده چندان سازگار نیست.