بزرگنمايي:

عصر قم - برنا / عضو فهرست صدای ملت گفت: همه ساله 50 تا 60 نفر به خاطر استرس کنکور خودکشی می‌کردند و متاسفانه بعضی از این خودکشی‌ها موفق بود و جانشان را از دست می‌دادند.
فرصت تبلیغات انتخاباتی به واپسین روز خود رسیده و کاندیداها در تلاش هستند به روش‌های مختلف برنامه‌های خود را برای معرفی به مردم ارائه کنند.
سید محمد بطحائی عضو فهرست صدای ملت که همه او را با عنوان وزیر آموزش و پرورش در دولت روحانی می‌شناسند از کاندیداهای انتخاباتی است که حضور در رسانه را به عنوان یکی از روش‌های تبلیغاتی خود برگزیده و در مصاحبه‌ای با خبرگزاری برنا به بیان برنامه‌ها و رویکردهای خود مخصوصاً در حوزه تعلیم و تربیت پرداخته است. متن این گفت‌وگو به شرح ذیل است:

ارتقای کیفیت آموزش بدون نیروی انسانی شایسته امکان‌پذیر نیست 
در دورانی که در وزارت آموزش و پرورش حضور داشتید چقدر به حل مشکلات معلمین تلاش کردید و کجا مانع ایجاد شد؟
بطحائی: تا مشکلات نیروی انسانی و معلمان حل نشود نمی شود پله های بعدی را طی کرد. وقتی صحبت از کیفیت آموزش می کنیم بدون آنکه نیروی انسانی شایسته ای را در اختیار داشته باشیم، این امر امکان پذیر نیست. صحبت کردن از کیفیت آموزش بدون نیروی انسانی شایسته صحبتی بیهوده است. در ایامی که در وزارت آموزش و پرورش بودم، با علم به این موضوع مهم ابتدا باید منابع انسانی را مورد توجه قرار دادم. البته گام اول شایستگی منابع انسانی افزایش انگیزه است. نیروی انسانی به معنی عام و به تعبیر خودمان معلم تا انگیزه لازم برای کار با کیفیت نداشته باشد، ما نمی توانیم به کیفیت آموزشی مورد انتظارمان در مدرسه دست پیدا کنیم. 
نمی توانم بگویم در آموزش و پرورش عملکرد گل و بلبلی داشتیم
بنده در آن ایام از دو مسیر سعی کردم بروم. یکی اینکه درآمدهای معلمان افزایش پیدا کند که مشخص‌ترین آن حقوق و دستمزد بود. در مسیر اول ما باید کاری کنیم که درآمد معلم به اندازه‌ای برسد که بتواند در حد متوسطی زندگی اش را اداره کند و چون این پله اول ارتقاء کیفیت در آموزش است، مسیر دوم کاهش هزینه های معلم بود. یعنی ما یک زمانی تلاش می کنیم که درآمدها را افزایش دهیم و زمانی تلاش می کنیم هزینه ها را کاهش دهیم و یا هر دو مسیر را جلو ببریم. درمسیر دوم تلاش های خوبی صورت گرفت. 
ما در مورد هزینه های درمان، سازمان دهی نیروی انسانی و ایاب و ذهاب معلمان تلاش خوبی انجام دادیم که هزینه های معلمان را پایین بیاوریم ولی این به آن معنا نیست که ما عملکرد گل و بلبلی داشتیم.
مسائل و مشکلات آموزش و پرورش دو ویژگی دارد و یکی پیچیده است و نمی توانید شما به صورت موردی وضعیت معلم را بهبود ببخشید. این با فضا و برنامه درسی و سایر بخش ها ارتباط دارد و دوم اینکه مزمن است و بسیاری از مشکلاتی که در مدرسه داریم از سالهای پیش وجود داشته است. دو ویژگی پیچیده بودن و مزمن بودن حل مسائل آموزش و پرورش را سخت می کند. 
اما به نظر من که وزیر آموزش و پرورش بودم، حل این مشکلات با یکسری الزامات کاملا قابل حل است. اگر یک سری شرایط فراهم شود من یقین دارم که روزی می توانیم به مدرسه و معلم و نظام آموزشی مورد نظرمان برسیم؛ یعنی نظام آموزشی که در آن معلم راضی و با انگیزه با شایستگی بالا باشد و برنامه های آموزشی و پرورش‌مان نیز به همین ترتیب. 
بحث رتبه بندی معلمان که در حال حاضر و در دولت فعلی اجرایی می شود را چگونه ارزیابی می کنید؟
بطحائی: در دولت گذشته یعنی سال 94 رتبه بندی معلمان بر اساس مدلی که اتفاقا در اواخر دولت آقای احمدی نژاد مبانی نظری آن آماده شده بود، شروع شد. البته آن زمان هم همین اشکال فعلی وجود داشت. وقتی صحبت از رتبه بندی می کنیم این در ذهن انسان متبادر می شود که رتبه بندی یعنی فقط افزایش حقوق معلم. افزایش حقوق یکی از آثار رتبه بندی است و از آثار تبعی آن و نه اصلی است. رتبه بندی برای افزایش شایستگی معلم به اجرا در می آید و در همه نظام های آموزش و پرورش هم این اتفاق می افتد. ما در سال 94 این را شروع کردیم و اعتبار خوبی هم آن زمان گرفته شد و حدود 20 درصد میانگین حقوق معلمین نسبت به رتبه بندی افزایش پیدا کرد؛ اما این اشکال همان زمان هم بوجود آمد که رتبه بندی باید به گونه ای اجرایی شود که موجب افزایش شایستگی و کیفیت مدرسه شود. به هر حال رتبه بندی زیرساخت‌هایی دارد. 
از دولت سیزدهم که اعتبار خوبی برای رتبه بندی ایجاد کرد سپاسگذارم
به سهم خودم به عنوان یک معلم از دولت سیزدهم که تلاش کرد و اعتبار خوبی برای رتبه بندی ایجاد کرد سپاسگذارم. به هر حال باید توجه داشت که فرایند رتبه بندی به درستی انجام نشد و اجرای رتبه بندی به ضد خودش تبدیل شده است. اجرای رتبه بندی بجای اینکه انگیزه معلم را بالا ببرد چون در یک فرآیند غلط انجام می شود، باعث افزایش شایستگی و کیفیت آموزش نمی شود. البته یک بخشی از این مشکل دست آموزش و پرورش نیست و به مصوبه مجلس برمی گردد که که در زمان بررسی طرح کارشناسی عمل نکرد و نظرات آموزش و پرورش را کمتر مورد توجه قرار داد. از همکاران خودم در آموزش و پرورش دفاع می‌کنم ولی اتفاقی که الان افتاد، یک فرایند ناقص است فلذا رتبه بندی باعث افزایش شایستگی و افزایش کیفیت نخواهد شد. 
ما در آموزش و پرورش رتبه بندی را با شرایط سختی که به معلم تحمیل می کنیم اجرا می کنیم که این را قانون مجلس گفته است. مثلا می گوییم که باید این امتیازات را کسب کنید و این شرایط و این تالیفات را داشته باشید که حقوقتان را دو سه میلیون افزایش دهیم. اما در حال حاضر دستگاه‌هایی هستند که بدون طی این فرایند سخت دو سه میلیون تحت عنوان فوق العاده شغل و حقوق اضافه می کنند. اسم آن هم رتبه بندی نیست.
اجرای رتبه بندی به ضد خودش تبدیل شده است
فرآیند رتبه بندی، فرآیند درستی نبوده و به همین دلیل اجرای آن به ضد خودش تبدیل شده است. من یکسال و اندی پیش به دوستان در مجلس که با من مشورت کردند گفتم رتبه بندی کار علمی و فنی است و اگر می خواهید رتبه بندی را انجام دهید باید الزامات آن فراهم باشد و چون هنوز نتوانستید این الزمات را فراهم کنید پس این افزایش حقوق را بر اساس معیارهایی که در قانون خدمات کشوری است به همه معلمان بدهید و به معلمان نیز بگویید با سایر کارکنان فاصله دارید و چون حقوقتان از میانگین کشوری پایین تر است و برای ما مهم هستی و آموزش و پرورش برای ما مهم است، بین یک تا دو میلیون با این شرایط با مدرک فلان به حقوقت اضافه می کنیم. 
همکاران من در آموزش و پرورش برای اجرای رتبه بندی با تناقضی روبرو هستند
الان دورادور خبر دارم که همکاران من در آموزش و پرورش با یک تناقضی روبرو شدند که اگر رتبه بندی اجرا نشود، معلمین می گویند دولت نمی خواهد حقوق معلمان را افزایش دهد و اگر اجرا کنند، هم که اجرای آن به شکل فعلی به ضد خودش تبدیل شده است. معلمی که تا دیروز با انگیزه بود که رتبه بندی اجرایی شود و یک معلم دلسوز و همه فن حریف بود، نتوانست امتیازی بدست بیاورید و یک معلم از زیرکار دررو که به فکر ارتقای تحصیلی بوده و مدرکی گرفته و مقاله های فراوان نوشته، یک دفعه حقوقش دو میلیون از آن معلم زحمتکش بیشتر می‌شود. قطعا آن معلم زحمتکش دلزده می‌شود.
در صورت راه یابی به مجلس برای اصلاح قانون رتبه بندی اقدام می کنید؟
بطحائی: من چه به مجلس بروم یا نروم این را از زبان کسی که چهل سال در سطوح مختلف آموزش و پرورش کار کرده بپذیرد که مشکل معلم در آموزش و پرورش زمانی حل می شود که ما یک نظام ویژه منابع انسانی در آموزش و پرورش داشته باشیم. در حال حاضر برای همه کارمندان دولت یک جور قانون داریم. برای وزارت راه یک جور قانون، برای اداره ثبت و احوال یک جور و برای آموزش و پرورش یک جور. برای همه جا یک جور است.
آموزش و پرورش نیاز به قانون جامع دارد
آموزش و پرورش شرایط نیروی انسانی اش با سایر دستگاه ها متفاوت است و یک قانون خاص و ویژه می خواهد که رتبه بندی هم یکی از اجزای آن است. اگر ما این منظومه را با هم ببینیم آموزش و پرورش یک قانون یکپارچه برای نیروی انسانی لازم دارد. تدوین این قانون 6 ماه وقت لازم دارد و این را مثل بعضی شعارهای تبلیغات تلقی نکنید. بنده 40 سال در سطوح مختلف معلمی کردم و قوانین را می‌دانم و می گویم چاره کار ایجاد چنین قانون جامعی است. 
کنکور از دشمنان اصلی نظام آموزش و پرورش ماست
شما در دوران خود برای مقابله با مافیای کنکور تلاش کردید چرا به سرانجام نرسید؟
بطحائی: یکی از دشمنان اصلی نظام آموزش و پرورش ما کنکور است. از کنکور به عنوان دشمن نام می برم چراکه دشمنی است که در حال نابودی فعالیت های آموزش و پرورشی در مدارس ماست و آموزش و پرورش را تحت تاثیر خودش قرار داده است.
البته ما در درون خودمان در آموزش و پرورش نیز مشکل داشتیم، چراکه شِبه کنکوری‌هایی نیز در آموزش و پرورش درست شده بود. بر فرض مثال در دوره ابتدایی به بچه ها یاد می دهیم که تست زنی را چگونه انجام دهند که وقتی به کنکور رسیدند مهارت تست زنی داشته باشند. نه اینکه فیزیک بلد باشند؛ بلکه بلد باشند چگونه تست فیزیک بزنند.
ما استفاده از کتاب های کمک آموزشی و اجرای تست در دوران ابتدایی را مطلقا ممنوع کردیم و گفتیم شما اجازه ندارید کلاس های تست برای کلاس های ابتدایی بگذارید. مدارس برای خودشان آزمون ورودی گذاشته بودند. مثلا مدرسه نمونه و غیره برای خودشان شبه کنکور درست کرده بودند و گفتیم که شما اجازه ندارید کنکور بگیرید چون برای ورود به پایه ششم و یا هفتم آزمون ورودی می گذارید. این بچه از چند سال قبل باید خودش را برای تست زنی آماده کند که به درسش لطمه می خورد و این را نیز ممنوع کردیم.
مشکل مدارس استعدادهای درخشان پیرم کرد
یک نکته خیلی مهم که من را اذیت و پیرم کرد و انرژی زیادی از من گرفت بحث مدرسه استعدادهای درخشان بود. بحث من این بود که ما باید به استعدادهای درخشان توجه کنیم. مگر می شود کسی یک جو عقل داشته باشد و بگوید که ما به استعدادهای درخشان خود و تیزهوشان خود توجه نکنیم؟ کسی می تواند این را بگوید؟! من ایرادم روی روش انتخاب بود و می گفتم این روش که الان تیزهوشان را انتخاب می کنیم و به مدرسه می فرستیم درست نیست. ما کاری کردیم که دانش آموزان برای اینکه در کنکور قبول شوند از 4 سال قبل باید در کلاس تست زنی شرکت کنند.
تعدادی از کسانی که در تیزهوشان قبول می شوند اصلا تیزهوش نیستند
بنابراین تعدادی از کسانی که در تیزهوشان قبول می شوند، اصلا تیزهوش نیستند و فقط یاد گرفته اند تست بزنند که این تست، تست پیشرفت تحصیلی است و تست هوش نیست این دانش آموز فقط 4 سال کلاس رفته و رتبه خوبی در تیزهوشان آورده است و بنابراین روش انتخاب ما برای تیزهوشان اشکال دارد. 
یکی از شبه کنکورها در خود آموزش و پرورش بوجود آمد. آموزش و پرورش با دست خودش کنکور و روش های کنکوری را تشویق می کند. 
در هنگام وزارت من گردش مالی موسسات کنکور 15هزار میلیارد تومان بود 
این مشکل ناخواسته در آموزش و پرورش بوجود آمده است یا اراده ای پشت آن بوده است؟
بطحائی: بخش عمده ای ناخواسته است اما منافع مالی افراد هم در آن تاثیر داشته است. طبق بررسی ها ما در همان سالهای که وزیر بودم حدود 15 هزار میلیارد تومان گردش مالی این موسسات کنکور بود که این پول کمی نبود و قطعا الان بیشتر هم شده است. به همین دلیل آن سال به صدا و سیما و آقای علی عسگری چندین بار نامه نوشتم که شما تبلیغ این موسسات را نکنید و اجازه ندهید که سه روز مانده به کنکور که تن بچه ها از استرس می لرزد از همه کانال های تلویزیون تبلیغ فلان موسسه کنکور و فلان کلاغ سیاه و کبوتر سفید شود که بچه‌های مظلوم را تحت استثمار قرار دهند.
برای کم کردن تبلیغات کنکوری صدا و سیما دست به دامان رهبری شدم
بنده دست به دامان مقام رهبری شدم و نامه ای در مورد تبلیغات موسسات کنکور نوشتم و از ایشان خواستم که به تلویزیون تذکر دهند چراکه این موسسات آموزش و پرورش و تربیت ما را نابود می کنند. البته صداوسیما هم حجم تبلیغات را کم کرد. 
غول کنکور فرزندان ما را نابود می‌کند
وقتی برمی گردم به پشت سرم نگاه می کنم می بینم به مدد همکاران دستاوردهای خوبی داشتیم. متاسفانه الان دوباره کنکور سرجای خودش برگشته است البته وزارت علوم و سازمان سنجش اقداماتی انجام داده اند اما متاسفانه همچنان غول کنکور فرزندان ما را نابود می کند. 
هر سال 50الی 60دانش آموز به علت استرس کنکور خودکشی می کنند
آن زمان که بولتن های محرمانه خبری را مطالعه می کردم، همه ساله تعدادی مثلا 50 تا 60 نفر به خاطر استرس کنکور خودکشی می کردند و متاسفانه بعضی از این خودکشی ها موفق بود و جانشان را از دست می دادند و وقتی می گوییم مافیا منظورم این است که نسل ما را این مافیا نابود می کند. 
آیا تحقق عدالت آموزشی با وجود موسسات غیر انتفاعی با شهریه های کلان امکان پذیر است؟
بطحائی: هزینه تمام شده آموزش در مدارس غیر دولتی به مراتب از مدارس دولتی ما کمتر است و این از فرآیندهای غلط است. در اغلب کشورها حتی کشورهایی که دارای اقتصاد باز و آزاد است و کاپیتالیسم است هزینه بخش آموزش و پرورش را دولت می دهد و از مردم هزینه ای نمی گیرند و ممکن است اجرای برنامه توسط بخش غیر دولتی باشد اما هزینه را دولت می دهد و هزینه آموزش در دوران مدرسه را دولت باید پرداخت کند و علت فلسفه این است که دولت می خواهد ارزش ها را منتقل کند و اصلی ترین جایگاه انتقال ارزش ها مدرسه است .اگر بخش خصوصی بخواهد این کاررا انجام دهد می گوید من کتاب آموزشی تو را قبول ندارم و خودم کتاب دارم و معلمی تو را قبول ندارم خودم معلم دارم و با توجه به این فلسفه ، مدارس غیر دولتی که هزینه را از مردم می گیرند کم است . 
مدرسه غیر دولتی حالت اورژانسی است و خلاءها را پر می‌کند
در کشور ما مدارس غیر دولتی هزینه هایش را از مردم می گیرد. اینها غالبا شبیه مدارس دولتی ما هستند. حتی ما مدارس دولتی را داریم که کیفیتشان از مدارس غیر دولتی بیشتر است و چون ما در توسعه مدارس دولتی نتوانستیم خوب عمل کنیم الان در منطقه خودمان مثلا اگر نوه خودم را به مدرسه دولتی بفرستم اصلا مدرسه ای در آن نزدیکی نیست و چاره ای ندارم که بچه را به مدرسه غیر دولتی بفرستم. مدرسه غیر دولتی حالت اورژانسی است و خلاء ها را پر می کند و جایی که پول نگذاشتیم غیردولتی ها جایش را پرکردند. این مدرسه هم باید هزینه را خودش بدهد. خیریه که نیست و مجبور است هزینه را از مردم بگیرد.
بدلیل کمبود مدرسه در دوره متوسطه شاهد ترک تحصیل دانش آموزان هستیم
در شهرستان ها این کمبود مدارس بیشتر است و مشکلات ما نیز بیشتر است. جاهایی به دلیل ضعف دسترسی بچه ها به مدرسه بویژه در دوره متوسطه شاهد ترک تحصیل هستیم. ما در حوزه مدارس ابتدایی پوشش خوبی داریم این به معنای این است که نرخ تحت پوشش قرار دادن دانش آموزان نسبتا خوب است اما یک جاهایی این پوشش پائین آمده است و بچه ها قبل از گرفتن دیپلم ترک تحصیل می کنند.