چاپ

عصر قم - خوزستان و بی آبی؛ موضوعی که بیش از یک هفته ذهن مردم را در جای جای کشور به خود مشغول کرده است.
اینکه این اتفاقات تلخ نتیجه ناکارآمدی کدام بخش ها است، در جای خود و با عینک تخصص قابل بحث است. اینکه کدام بخش های حاکمیتی کار را به اینجا کشانده اند، اینکه برخوردهای سلبی با این اعتراضات موردانتقاد افکار عمومی است و هر آنچه که متخصصان می توانند درباره آن اظهارنظر کنند. اما واکنش کاربران فضای مجازی به چنین حوادثی، می تواند موضوع سال ها مطالعات جامعه شناختی متخصصان باشد که شوربختانه کمتر موردتوجه قرار می گیرد.
متاسفانه در این نقطه از جهان که ما در حال زیستن هستیم، از این دست اتفاقات کم نداریم و مردم به شنیدن اتفاقات ناگوار عادت دارند. اما سوال اینجاست که واکنش های اجتماعی آیا نسبت به 5 سال گذشته حساب شده تر شده یا فرقی نکرده و یا حتی رو به افول است؟
به محض اینکه خبری نامساعد می شنویم، نخستین واکنش ما دست به گوشی بردن و درج پست، استوری و یا توئیت با محتواهای سطحی غیرتخصصی است. واکنشی لحظه ای، سطحی و احساسی که مخاطب به جای شنیدن نکات تخصصی، باید گوش و چشم به تخلیه هیجانات یک عده بدوزد که مثل نقل و نبات در حال جاری شدن است.
این رفتار جمعی که شخص در زیر پتو یا کولر در عرض چند دقیقه(در بهترین حالت) چند جمله تایپ کند و به اشتراک بگذارد، در حال تسری است. رفتاری که به مرور ذائقه های مردم را به سمت تحلیل های سطحی همراه با ناسزا سوق می دهد و دیگر کمتر کسی حوصله شنیدن نظرات تخصصی دارد و هیچ علاقه ای به فهم علل و راه های برون رفت از مشکل وجود نخواهد داشت.
حالا فرض کنید که در این فضای مسموم، عده ای که از صرف پست گذاشتن کمی عذاب وجدان دارند، آُستین بالا می زنند و مثلا در حال جمع آوری کمک برای تهیه آب معدنی برای خوزستان هستند. چشم تان روز بد نبیند. می آیند ثواب کنند کباب می شوند.
موجی از اعتراضات و تخریب ها به سمت آن ها روانه می شود که خوزستان احتیاجی به این حاتم بخشی ها ندارد و از این دست حرف ها. گو اینکه خوزستان به پست های اینستاگرامی ما بیشتر از آب معدنی محتاج است.
علاوه بر کینه اجتماعی و آثار منفی بر روان افراد که در اثر این واکنش ها خلق می شود، اتفاق دیگری که می افتد این است که در نهایت یک برچسب ساده لوح و سطحی نگر به خیرخواهان زده می شود و اندک اندک کنشگری های اجتماعی و حمایت مردم از یکدیگر امری قبیح می شود و جای خود را به بی تفاوتی اجتماعی می دهد. در چنین اتمسفری دیگر کسی از واهمه برچسب خوردن، گرایشی به کارهای حمایتگرانه نخواهد داشت.
البته دلایل ریشه ای تری برای چنین پست های هیجانی وجود دارد و یکی از آن ها می تواند آُسوده کردن وجدان باشد که ما به تکلیف خود عمل کردیم و خدایا تو شاهد باش که من نسبت به این بلا بی تفاوت نبودم؛ یعنی با یک استوری و پست احساس می کنیم که در حد توانی که داشتیم، قدم برداشتیم و دیگر هیچ.
در گذشته اگر اتفاقی رخ می داد مردم اگر پستی هم به اشتراک می گذاشتند، همزمان اقدام به کمک های عملی هم می کردند؛ اما اینکه امروز یاری دهندگان مورد تحقیر قرار می گیرند، امری طبیعی به نظر نمی رسد و بعید نیست که دستی در پشت پرده بی تفاوت کردن مردم و بسنده کردن آن ها به اعتراضات مجازی وجود داشته باشد؛ اگر قبل از انتشار مطلبی کمی عمیق فکر کنیم که این محتوا چه عواقبی خواهد داشت، شاید به این راحتی اقدام به کپی کردن و انتشار هر محتوایی نکنیم.